Ουδέν κρυπτόν νόμισμα… από την Εφορία!
Δεκαπέντε χρόνια αφότου πρωτοκυκλοφόρησαν, το bitcoin και κάθε άλλο κρυπτονόμισμα (από τα 10.000 και πλέον που υπάρχουν σήμερα) θα θεωρoύνται και επισήμως επενδυτικό προϊόν, όπως οι μετοχές, ώστε να φορολογούνται με φόρο υπεραξίας, της τάξεως του 15% πιθανότατα. Μετά το κυνήγι στο μαύρο χρήμα, στα μετρητά, στις αδήλωτες ενοικιάσεις ακινήτων κ.λπ., το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ξεκινά μάχη με τα υπόγεια ή σκιώδη παρατραπεζικά συστήματα, τα οποία ανθούν στο Διαδίκτυο και κρύβονται πίσω από τα κρυπτονομίσματα.
Τι αλλάζει
Σήμερα στην Ελλάδα τα κρυπτονομίσματα δηλώνουν στην Εφορία κυρίως… οι άνεργοι και όσοι έχουν ανάγκη να καλύπτουν τεκμήρια ή προσαύξηση περιουσίας. Και ενώ κάθε πολίτης βαρύνεται με φόρους σε κάθε είδους συναλλαγές του (σπίτια, μετοχές, τόκους, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.), τα κρυπτονομίσματα παραμένουν ως τώρα στο απυρόβλητο, διαφεύγουν από τον ΦΠΑ ως μέσο συναλλαγής και μεταφοράς χρημάτων, αλλά και από κάθε φορολόγηση ως επένδυση – ή και τζόγος ενδεχομένως. Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών συγκροτήθηκε και πιάνει δουλειά τις επόμενες μέρες 16μελής Ομάδα Εργασίας, η οποία θα συνεδριάζει 1-2 φορές τον μήνα -ή και παραπάνω- ειδικά για το θέμα των κρυπτονομισμάτων προκειμένου να κλείσει η «τρύπα» στη φορολόγησή τους.
Οι πρώτες αλλαγές αναμένεται να φανούν το 2025. Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται, μεταξύ άλλων, το ενδεχόμενο φορολόγησης των κρυπτονομισμάτων και των κερδών τους ως επένδυση χαρτοφυλακίου και φόρο 15% όπως στις μετοχές.
Ωστόσο, όλα επανεξετάζονται από μηδενική βάση και οι αποφάσεις δεν αποκλείεται να θίγουν τελικά και συναλλαγές που έγιναν φέτος ή προηγούμενα έτη, εφόσον θα συγκρίνεται η διαφορά αξίας στον χρόνο διακράτησης, δηλαδή μεταξύ απόκτησης και πώλησης.
Στο στόχαστρο μπαίνουν ακόμα: η παραγωγή και «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων (mining), βάσεις δεδομένων ή άλλοι μηχανισμοί που δημιουργούνται (blockchain), η κατοχή και χρήση κρυπτονομισμάτων, τα ηλεκτρονικά «πορτοφόλια» και άλλες μορφές ηλεκτρονικού χρήματος, ακόμα και στο dark web.
Και όλα αυτά με τεχνογνωσία από το αμερικανικό IRS, με το οποίο η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έχει έρθει σε συνεργασία ειδικά για τους ελέγχους αυτούς. Ηδη πάντως σε άνοιγμα λογαριασμών για αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας, οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ εντοπίζουν συχνά εμβάσματα χιλιάδων ευρώ. Οι ελεγχόμενοι, προκειμένου να τα δικαιολογήσουν, επικαλούνται μετατροπές bitcoin ή άλλων κρυπτονομισμάτων σε ευρώ και άλλα ξένα νομίσματα.
Παγίδες και λύσεις
Ωστόσο, αν και βολεύουν ίσως πολλούς, τα κενά που υπάρχουν στην ελληνική νομοθεσία για το αν και πώς πρέπει να φορολογούνται οι πάσης φύσεως συναλλαγές και δραστηριότητες που συνδέονται με τα κρυπτονομίσματα, όπως το bitcoin κ.ά., οδηγούν στο αντίθετο αποτέλεσμα: φέρνουν τους φορολογούμενους αντιμέτωπους με την επιβολή υπέρογκων φόρων και προστίμων από τις φορολογικές αρχές, οι οποίες δεν δέχονται πάντα ως νόμιμα τα έσοδα από τέτοιες δραστηριότητες όταν τα επικαλούνται οι ελεγχόμενοι. Θύματα πέφτουν έτσι και οι ίδιοι οι χρήστες των «κρυφών» νομισμάτων. Και αυτό γιατί κινούνται σε γκρίζα ζώνη, με αποτέλεσμα την ώρα της συμπλήρωσης του Ε1 πολλοί να αναρωτιούνται εάν πρέπει να αναγράψουν και πώς τα εμβάσματα σε ευρώ που έλαβαν από τα διεθνή ανταλλακτήρια Bitcoin (Kraken, Bitstamp, Gemini κ.λπ.), ή πώς θα τα καλύψουν για να μην μπλέξουν με την Εφορία.
Η λύση στην οποία αρκετοί φορολογούμενοι οδηγούνται, προτού καν νομοθετηθεί φορολογία επί των κερδών αυτών, είναι να τα δηλώνουν κάθε χρόνο στο Ε1, διότι, αν δεν έχουν άλλα εισοδήματα αλλά εισέπραξαν μεγάλα ποσά (π.χ. 10.000 ευρώ) από bitcoin μέσω εμβασμάτων, ξέρουν πως κάθε προσαύξηση καταθέσεων εντοπίζεται πλέον από την Εφορία. Οι πιο συνεπείς μάλιστα, παρότι δεν έχουν υποχρέωση, δηλώνουν αρχικά την αξία κτήσης και μετά την αξία πώλησης στους κωδικούς 743 και 781 της δήλωσης φόρου εισοδήματος. Μετά καταχωρούν την «υπεραξία» που αποκόμισαν στον κωδικό 865 του Ε1 και καθαρίζουν πληρώνοντας φόρο 15% (1.500 ευρώ στο παράδειγμα των 10.000 ευρώ) σαν να είχαν π.χ. κέρδη από τους τόκους καταθέσεων ή μερίδια αλλοδαπής, ώστε να μπορούν να τα επικαλεστούν όταν χρειαστεί. Με τον τρόπο αυτό θέλουν να αποφύγουν να φορολογηθούν με τεκμήρια ή για πλασματικό εισόδημα, αν τους γίνει έλεγχος, με φόρο ως 42%, σαν να είχαν κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα – ή και με προκαταβολή φόρου για την επόμενη χρονιά.
Αντιθέτως, αν τα επικαλεστούν εκ των υστέρων και αφού επιλεγούν για έλεγχο, συχνά η Εφορία δεν αναγνωρίζει ως «ελαφρυντικό» τα κέρδη από τα κρυπτονομίσματα που δεν έχουν δηλωθεί.
Κάποιοι πάλι, για να μην τα εμφανίσουν ως τραπεζικό έμβασμα και εντοπιστούν οι κινήσεις τους σε άνοιγμα λογαριασμών, εφαρμόζουν άλλες μεθόδους για να χρησιμοποιήσουν τα κέρδη τους χωρίς να τα δηλώσουν στην Εφορία: καταφεύγουν σε ειδικές προπληρωμένες κάρτες από τις οποίες μπορούν να κάνουν και ανάληψη μετρητών σε ΑΤΜ χωρίς να φαίνεται ως κατάθεση σε τράπεζα.
Από την άλλη, αν εντοπιστούν επαναλαμβανόμενες πωλήσεις (πάνω από τρεις μέσα σε 6 μήνες), η Εφορία θεωρεί πως υποκρύπτουν «επιχειρηματικές» συναλλαγές, με αποτέλεσμα ο χρήστης να απειλείται και με πρόστιμα για μη έναρξη επαγγέλματος και τήρηση βιβλίων.
Παίζονται δισεκατομμύρια
Ως «νόμισμα» και μέσο συναλλαγής, τα κρυπτονομίσματα δεν υπόκεινται σε ΦΠΑ. Η μεγαλύτερη δυσκολία για να επιβληθεί φόρος εισοδήματος ή υπεραξίας που προκύπτει από τη διακράτησή τους, όμως, ακόμα και όταν ενταχθούν επισήμως στη νομοθεσία, είναι το αν και πώς μπορεί στην πράξη να ελεγχθεί η ακρίβεια της σχετικής δήλωσης κάθε συναλλαγής από τον φορολογούμενο ώστε να προσδιοριστεί ο φόρος.
Ειδικά στο bitcoin, οι μεταβολές αξίας είναι ιλιγγιώδεις. Το 2024 έκανε ποδαρικό με υπερτριπλασιασμό εν σχέσει με λίγους μήνες πριν! Αρχές Μαρτίου κατέγραψε ρεκόρ όλων των εποχών. Ανέκαμψε ταχύτατα από τα τάρταρα που είχε πέσει τον Νοέμβρη. Εκτινάχθηκε πάνω και από 62.000 μονάδες, σπάζοντας κάθε προηγούμενο high score. Η συνολική κεφαλαιοποίησή του ξεπέρασε το 1,3 τρισ. δολάρια, για πρώτη φορά μετά την «κορυφή» του 2021, όταν το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα είχε «πατήσει» στις 60.000 μονάδες.
Οι αποφάσεις του οικονομικού επιτελείου για τη φορολόγηση αναμένονται μετά το καλοκαίρι, αλλά οι τελικές αποφάσεις μπορεί να έχουν ισχύ και αποτελέσματα και για δοσοληψίες του 2024.
