«Η πολιτεία πρέπει να θέσει προτεραιότητες και κόκκινες γραμμές σε τομείς όπως αυτοί της παιδείας και της Υγείας»
O εκπαιδευτικός και επικεφαλής της Δημοτικής παράταξης «Τώρα για την Πάτρα» του Δήμου Πατρέων Ανδρέας Φίλιας μιλά στο westcity.gr για την κατάσταση των σχολικών συγκροτημάτων της Αχαΐας. Για το ενδεχόμενο να συγχωνευθούν σχολικές μονάδες, για την υποχρηματοδότηση, για τη μεταφορά των μαθητών και τη σίτιση.
Συνέντευξη στην Άντυ Μαγνησαλή
1. Συζητείται έντονα τα τελευταία χρόνια ότι θα δούμε να κλείνουν ή να συγχωνεύονται σχολικές μονάδες της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος. Ισχύει;
Οι συγχωνεύσεις των σχολικών μονάδων απασχολούν την κοινωνία μας γενικότερα και όχι μόνο τη σχολική κοινότητα τα τελευταία τριάντα χρόνια και συνεχίζονται μέχρι τώρα. Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά στο τότε και στο σήμερα.
Παλιότερα τα κριτήρια για συγχώνευση των σχολείων είχαν ως σκοπό την κατάργηση των μονοθεσίων και διθεσίων, τότε σχολικών μονάδων που υπήρχαν σε κάθε κοινότητα και τη δημιουργία μεγάλων σχολικών μονάδων σε κεντρικά σημεία, ώστε να παρέχεται σε όλους τους μαθητές υψηλότερου επιπέδου εκπαίδευση.
Αναφέρομαι στη δυνατότητα να έχει η κάθε τάξη το δάσκαλό της, που στα χωριά ένας δάσκαλος δίδασκε σε όλες τις τάξεις, στη στελέχωση των σχολείων με ειδικότητες όπως γυμναστές, ξένες γλώσσες, μουσικούς και αργότερα καθηγητές πληροφορικής κλπ. Άρα μιλάμε για αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης για αυτό άλλωστε και στην πλειοψηφία αυτές οι αλλαγές ήταν αποδεκτές από την τότε κοινωνία.
Σήμερα οι συγχωνεύσεις γίνονται αποκλειστικά στο πνεύμα της εξοικονόμησης πόρων και της περικοπής των κονδυλίων της εκπαίδευσης. Είναι φανερή η προσπάθεια της πολιτείας να προβεί σε περικοπές χωρίς να υπολογίζει τις ανάγκες της εκπαίδευσης και την ποιότητά της. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο αυτού του είδους οι παρεμβάσεις ξεσηκώνουν την εκπαιδευτική κοινότητα, τους γονείς και την τοπική κοινωνία.
Έχουμε δυο δρόμους να ακολουθήσουμε σαν κοινωνία. Είτε να υποστούμε όλες αυτές τις βεβιασμένες και λανθασμένες κινήσεις της πολιτείας, περιμένοντας το τέλος της κρίσης με τις αντίστοιχες επιπτώσεις που δεν είναι άλλες από την υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης, είτε να αντιδράσουμε δυναμικά, ώστε επιτέλους να πείσουμε την πολιτεία ότι πρέπει να θέσει προτεραιότητες και κόκκινες γραμμές σε τομείς όπως αυτοί της παιδείας και της Υγείας.
2. Γενικότερα ποια είναι η οικονομική κατάσταση των σχολικών συγκροτημάτων της Αχαΐας;
Η οικονομική κατάσταση των σχολείων της Αχαΐας δεν είναι διαφορετική απ’ αυτή των σχολείων σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Δήμος της Πάτρας επιχορηγούνταν με 4.000.000€ ετησίως μέχρι το 2010 για κάλυψη των λειτουργικών δαπανών (Γραφική ύλη, Υλικά καθαρισμού, ΔΕΗ, Ύδρευση, Θέρμανση κλπ.) 200 περίπου σχολικών μονάδων.
Από το Μάρτιο του 2011 το ποσό αυτό δεν ξεπερνά το 1.500.000€ και με τις σχολικές μονάδες να έχουν φτάσει πλέον τις 280 με τις αντίστοιχες των πρώην Καποδιστριακών Δήμων που προσαρτήθηκαν πλέον στο Καλλικρατικό Δήμο Πατρέων. Μιλάμε δηλαδή για μια μείωση της τάξεως του 70%. Αν συνυπολογίσουμε και τις καθημερινές αυξήσεις όπως π.χ αυτή του πετρελαίου (500€ ο τόνος το 2010, 1000€ σήμερα) αλλά και των ΔΕΚΟ και γενικά των αναγκαίων υλικών μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς πως η κατάσταση είναι τουλάχιστον τραγική.
Τα σχολεία αντιμετωπίζουν με δυσκολία τα άκρως απαραίτητα και βρίσκονται σε στασιμότητα όσο αναφορά τον εξοπλισμό και γενικότερα τα υλικά που απαιτούνται για ένα σύγχρονο σχολείο.
Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση στον τομέα των επισκευών. Οι Δήμοι υποχρηματοδοτούνται και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα καθημερινές επισκευαστικές ανάγκες λόγω έλλειψης πόρων. Σήμερα ο Δήμος της Πάτρας δεν επιχορηγείται με περισσότερα από 300.000€ ετησίως για να καλύψει 280 σχολεία. Το 2011 και το 2012 δεν είχε επιχορηγηθεί καθόλου.
Ίδια κατάσταση και στον τομέα των ανεγέρσεων σχολικών μονάδων. Η μόνη πηγή χρηματοδότησης πλέον είναι το ΕΣΠΑ. Τα τελευταία χρόνια τα μοναδικά σχολεία που έχουν ανεγερθεί, Δημοτικό σχολείο Βραχναιίκων και 16ο Δημοτικό εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ. Ούτε λόγος για Δημόσιες επενδύσεις. Εκκρεμούν ακόμα οι ανεγέρσεις σχολείων τα οποία χτυπήθηκαν από το σεισμό του 2008 (3ο Γυμνάσιο, 12ο Δημοτικό, 10 Λύκειο) και φυσικά δεν αναφέρομαι καθόλου σε νέα σχολεία που εδώ και χρόνια περιμένουν τη σειρά τους αλλά και ούτε σε προσθήκες που είναι πλέον αναγκαίες σε διάφορα σχολεία του Δήμου μας.
3. To πρόβλημα της σίτισης των μαθητών έχει αντιμετωπιστεί; Tι πρέπει να γίνει;
Πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόβλημα. Κάποτε θα φαινόταν υπερβολικό σήμερα όμως είναι πραγματικό. Όταν η ανεργία καλπάζει, είναι φυσιολογικό οι οικογένειες να μην μπορούν να ανταποκριθούν ούτε και στα απαραίτητα όπως είναι η σίτιση, η ένδυση, η υπόδηση κλπ. Στο Δήμο μας πολύ νωρίς μόλις από το 2012 έγινε αντιληπτό το πρόβλημα και με τα μέσα που διαθέταμε τότε, μέρος της αντιμισθίας του Δημάρχου και των Αντιδημάρχων, δίναμε καθημερινά ένα κουλούρι σε 700 περίπου παιδιά που η εκπαιδευτική κοινότητα μας είχε υποδείξει, μέσω ενός μηχανισμού που προστάτευε σε απόλυτο βαθμό την αξιοπρέπεια του μαθητή και της οικογένειας.
Στη συνέχεια ενεπλάκη και ο Κοινωνικός Οργανισμός μέσω της Τράπεζας Τροφίμων. Παρόλα αυτά το πρόβλημα υφίσταται και μάλιστα με αυξανόμενη τάση. Εντός των ημερών αναμένουμε σε κάποιες σχολικές μονάδες του Δήμου μας (22) την έναρξη ενός πιλοτικού προγράμματος σίτισης από την κυβέρνηση που πλέον θα αφορά όλους τους μαθητές του σχολείου. Ένα πρόγραμμα που επιβραβεύουμε, παρόλες τις δυσκολίες και τις αστοχίες σε σχέση με την υλοποίησή του.
Η ανάγκη υπάρχει τα χρήματα βρέθηκαν αλλά λείπουν οι υποδομές για να εκτελεσθεί ομαλά. Μιλάμε για τραπεζαρίες, εξειδικευμένο προσωπικό και άλλες σοβαρές ελλείψεις που καθιστούν την εφαρμογή δύσκολη όπως είχε σχεδιαστεί και απαιτούνται τροποποιήσεις. Συγκεκριμένα, ενώ οι αρχικές οδηγίες ήταν η σίτιση να γίνεται στα σχολεία, σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικοί, γονείς, τοπική αυτοδιοίκηση) αντέδρασαν και πέτυχαν το φαγητό να μοιράζεται στους μαθητές να το παίρνουν στο σπίτι τους και να τρώνε αξιοπρεπώς και όχι πάνω στα θρανία.
Ευχή όλων μας το πρόγραμμα να προχωρήσει και σύντομα να αφορά όλους τους μαθητές της χώρας μας όπως γίνεται στα προηγμένα κράτη που οι μαθητές σιτίζονται μέσα στο χώρο του σχολείου που διαθέτει κατάλληλες υποδομές.
4. Γιατί κάθε χρόνο παρουσιάζεται καθυστέρηση στην έναρξη της μεταφοράς των μαθητών; Ιδιαίτερα οι μαθητές της Δυτικής Αχαΐας αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα.
Το ζήτημα της μεταφοράς των μαθητών είναι πολύ πολύπλοκο. Αρχικά εμπλέκονται πολλοί και με διαφορετικές αρμοδιότητες. Αφορά γονείς, μαθητές εκπαιδευτικούς, μεταφορείς, τοπική αυτοδιοίκηση και κεντρική κυβέρνηση. Ξεκίνησε μετά τις πρώτες συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων αρχικά και σήμερα αφορά ένα πολύ μεγάλο μέρος του μαθητικού πληθυσμού.
Το κόστος πλέον έχει εκτοξευθεί και απαιτούνται άμεσες παρεμβάσεις, ώστε να ολοκληρώνονται οι αναθέσεις έγκαιρα και να πραγματοποιούνται οι μεταφορές από την αρχή του σχολικού έτους. Η πολιτεία άργησε να χρησιμοποιήσει εφόδια που της δίνει η νέα τεχνολογία και να εξορθολογήσει τις διαδικασίες, τους δικαιούχους και τους κατάλληλους να επιτελέσουν το έργο.
Προσωπικά πιστεύω ότι το πρόβλημα θα εξακολουθήσει να υφίσταται όσο η πολιτεία αναγκάζεται να μισθώνει ιδιωτικά μέσα μεταφοράς και δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης, εξοπλίζοντας του Δήμους με μέσα μεταφοράς και προσωπικό που θα πραγματοποιούν το έργο της μεταφοράς των μαθητών στα όρια των αρμοδιοτήτων τους.
5. Πιστεύετε ότι δεν δίνονται ίσες ευκαιρίες σε όλους τους μαθητές. Για παράδειγμα σε παιδιά απομακρυσμένων χωριών.
Είναι πλέον λιγοστά τα σχολεία που βρίσκονται σε μικρά χωριά. Τα περισσότερα ελληνόπουλα φοιτούν πλέον σε πολυθέσια σχολεία και μπορούμε να πούμε ότι τυγχάνουν σε γενικό βαθμό τις ίδιες ευκαιρίες. Αυτό βέβαια σε θεωρητικό επίπεδο, γιατί είναι γνωστό ότι το υπουργείο Παιδείας καθυστερεί απελπιστικά να κάνει το αυτονόητο.
Να έχει εξασφαλίσει την πλήρη λειτουργία των σχολείων από την 11η Σεπτεμβρίου. Θα μπορούσε κανείς να καταλογίσει τις ευθύνες στην οικονομική κρίση. Αυτό όμως εύκολα καταρρίπτεται, επειδή το πρόβλημα προϋπήρχε της κρίσης. Άρα είναι θέμα κυρίως οργάνωσης και φυσικά προτεραιοτήτων στα οποία γενικώς και διαχρονικώς υστερούμε. Συνεπώς στον τομέα αυτό οι κοινωνικές ανισότητες υφίστανται και δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Απ’ την άλλη οι μαθητές της επαρχίας έχουν δύσκολη πρόσβαση στα φροντιστήρια και υστερούν στην προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις και στην πρόσβαση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Είναι με λίγα λόγια θύματα κατά κάποιον τρόπο της πολιτείας που αδυνατεί να ξεφύγει από την παραπαιδεία και να παρέχει στο Δημόσιο Σχολείο το ρόλο που του αξίζει συμβάλλοντας έτσι στην άμβλυνση των κοινωνιών ανισοτήτων.
6. Σας προβληματίζουν τα στοιχεία υπογεννητικότητας και κατ’ επέκταση η μείωση των μαθητών;
Ως εκπαιδευτικοί είμαστε οι πρώτοι που εδώ και χρόνια έχουμε διαπιστώσει το πρόβλημα της υπογεννητικότητας. Δε θέλει πολύ σκέψη. Οι αίθουσες διδασκαλίας που αδειάζουν είναι μπροστά στα μάτια μας καθημερινά και με μια απλή αναγωγή στο μέλλον η εικόνα που αντικρίζουμε είναι τραγική. Η χώρα μας πολύ σύντομα θα είναι μια χώρα ενηλίκων, χωρίς παιδιά. Τότε βέβαια δε θα κουβεντιάζουμε για δαπάνες για την παιδεία, για σχολική στέγη και μεταφορές αλλά θα έχουμε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα να αντιμετωπίσουμε. Την επιβίωση της ίδιας μας της χώρας και του έθνους μας.
7. Πως φαντάζεστε ή θέλετε τα σχολεία του μέλλοντος;
Θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες πολλές γι’ αυτό το θέμα. Το σχολείο του χθες, του σήμερα και του αύριο πρέπει να επιτελεί το έργο του. Να παρέχει μόρφωση και παιδεία στου μαθητές του. Να είναι σύγχρονο και να προετοιμάζει τους νέους με εφόδια για να αντιμετωπίσουν το αύριο. Να είναι προσβάσιμο και φιλικό σε όλα τα ελληνόπουλα. Να είναι φιλικό και ευχάριστό. Να λύνει προβλήματα και να μη δημιουργεί περισσότερα στους μαθητές και τους γονείς τους.
